In ons vorige blog hadden we het over suiker, en waarom suiker an sich niet de oorzaak is van gewichtstoename. We legden uit dat het niet de stof zelf is maar de smaak die zorgt dat je er meer van wilt eten. Niet de suiker in de donut dus, maar de smaak van de donut. Het ligt aan het hele product. In dit blog gaan we verder in op een andere productgroep die doorgaans door veel mensen als lekker wordt ervaren: fast food. Ook wel (ultra)bewerkt eten.
Wat is ultrabewerkt eten?
Ultrabewerkt voedsel, ook wel fast food of processed food is vaak samengesteld uit relatief goedkope ingrediënten, gaat door meerdere bewerkingsprocessen en bevat vaak veel calorieën, vetten, suiker, zout en toevoegingen (natuurlijke of kunstmatige e-nummers). E-nummers zijn stoffen die zijn toegevoegd om eigenschappen van voedingsmiddelen te verbeteren; bijvoorbeeld kleurstoffen of smaakversterkers.
Zorgt bewerkt eten voor gewichtstoename?
Niet per definitie. Bewerkt eten opereert namelijk niet los van de energiebalans. Een voedingsprofessor uit Kansas toonde dit aan met z’n ‘convenience store diet’ waarin hij 10 weken lang alleen maar koekjes at. Wel zorgde hij ervoor dat hij minder kcal binnen kreeg dan hij verbruikte. Hij verloor niet alleen 12 kg met z’n junk food dieet, al zijn bloedwaarden verbeterden nagenoeg ook! Hij was dus slanker, en ondanks dat hij niet erg voedzaam at, bleken zijn bloedwaarden gezonder. Gaat het om gewichtsverlies, dan is de hoeveel (kcal) die je eet belangrijker dan wat je eet.
Toch adviseren wij vaak grotendeels (80%) onbewerkte producten te eten. En hier is waarom. In dit onderzoek werden proefpersonen ingedeeld in 2 groepen, waarbij de ene groep bewerkt eten kreeg en de andere groep onbewerkt eten. Zij mochten zelf beslissen hoeveel ze aten. En wat bleek? Bij de groep waarbij het dieet voornamelijk uit bewerkt eten bestond, aten proefpersonen gemiddeld 508 kcal per dag meer dan wanneer het dieet voornamelijk uit onbewerkt eten kwam. Iets aan bewerkte voeding maakt het dus lastiger om je calorie-inname te controleren.
Een aantal verklaringen hiervoor zijn:
- Aan bewerkte voeding is vaak suiker toegevoegd. Suiker is een laag verzadigende stof die kcal bevat, zoals we in onze vorige blog beschreven;
- Aan bewerkte voeding is vaak zout toegevoegd. Zout verhoogt de smakelijkheid van vet eten en lijkt zelfs te maskeren hoeveel vet je eet;
- Fast food eet je vaak sneller, waardoor je er minder vol van zit en dus meer eet;
- Bewerkt eten is vaak zo gemaakt om jou te verleiden om er (meer) van te eten. De textuur, kleur, smaak en geur zijn allemaal geoptimaliseerd om de consument in verleiding te brengen;
- De energiedichtheid van bewerkte voeding is hoog. Dat wil zeggen dat producten veel kcal per gram bevatten. Zo bevat 1 donut (55 gram) 197 kcal, hetzelfde aantal kcal zit ook in 14 opscheplepels broccoli (700 gram). En dat heeft een heel ander effect op je verzadiging;
- Processed food is simpelweg hartstikke lekker. Als je dat ene koekje op hebt is de verleiding best groot voor een tweede. Ik hoor zelden (lees: nooit) van mensen dat ze na hun maaltijdsalade uit verleiding toch nog één hebben genomen.
Naast dat bewerkt eten het dus uitdagender maakt om je calorie-inname laag te houden, bevat bewerkte voeding vaak minder (of weinig) voedingsstoffen ten opzichte van minder bewerkt eten zoals groente, fruit en volkoren graanproducten. Een extra reden om het grootste deel van je voeding (relatief) onbewerkt te eten.
Eindoordeel
Bij BOOSTClubs spreken we nooit over “goede” of “slechte” voeding. Sterker nog: zwart-wit denken over voeding lijkt het moeilijker te maken om succesvol gewicht te verliezen. Kan je afvallen, of gezonder worden, terwijl je voedingspatroon grotendeels uit bewerkt eten bestaat? Ja. Ultrabewerkt eten opereert niet buiten de energiebalans en in je voedingspatroon is prima plek voor een koekje, snoepje of chocolaatje. Hoe vaak en in welke vorm bewerkt eten in jouw plan past kan je overleggen met je coach, dat is voor iedereen anders. Dat hangt namelijk af van je persoonlijke voorkeur, je wilskracht en je dagelijkse energieverbruik.
In onze volgende blog gaan we dieper in op deze persoonlijke verschillen en zoomen we voornamelijk in op het verschil in metabolisme.
